Upp, upp mín evra og allt mitt geð

Fjölmiðlar erlendis eru farnir að benda á þá staðreynd að íslenska krónan er ekki lengur gjaldmiðill, heldur hlutabréf í fyrirtækinu Ísland sem ríkisstjórnin hefur ábyrgst að væri alvöru fyrirtæki sem gæti greitt 15% í hlutabréfaarð á ári.

Landsmenn sem hafa sparað hafa verið plataðir til að kaupa hlutabréf með því að spara í þessum gjaldmiðli.  Ég hélt að ég væri að spara peninga til erfiðu áranna, ekki að kaupa hlutabréf í braskarafyrirtæki.

Flestum ætti að vera ljóst að krónan er ekki lengur gjaldmiðill heldur léleg hlutabréf.  Enginn gjaldmiðill fellur svona hratt. Ef hann gerir það er hann ekki lengur gjaldmiðill samkvæmt minni skilgreiningu. Til þess að teljast gjaldmiðill þarf pappír að vera svo traustur að fólk vilji nota hann í stað fyrir vöruskipti. Krónan er það ekki lengur. Ég mun aldrei virða hana eftir þetta hrun.

Krónan liggur nú í ræsinu eins og mella eftir hópnauðgun og nauðgarnarnir eru horfnir á bak og burt, enginn veit hverjir þeir voru. Þeir sem álpuðust til að eiga krónur sitja eftir með sárt ennið.

Þeir sem vilja ekki taka upp evruna hafa góðar ástæður til þess. Það eru þeir sem vilja halda fjárhættuspilinu áfram, bankamenn og vöruinnflytjendur. Svo er það Seðlabankinn sem heldur að hann geti ennþá einhverju stjórnað, rétt eins og örvinglaður skipstjóri sem heldur um stýrið á skipi meðan það sekkur í hafið.

Hér er hús í Skuggahverfinu sem má rífa:

 

 

 

 

 

 

 

 

Athugasemdir

[GOLA RE 945, 27.3.2008 kl. 17:16]

Sæll Kári. Ég gæti ekki verið meira sammála. Nauðgararnir er græðgisliðið í útrásinni.

[Sigurður F. Hafstein (IP-tala skráð) 27.3.2008 kl. 18:00]

Sæll Kári. Dollarinn hefur lækkað á móti evru úr c.a. 1€~0,85$ í 1€~1,57$ á síðustu árum. Þ.e. þú þarft 85% meira af dollurum til þess að kaupa evrur.

Er dollarinn alvöru gjaldmiðill?

[Kári Harðarson, 27.3.2008 kl. 18:04]

Sá sem hafði sparað átta milljónir á íslenskum sparireikningi tapaði 2.5 milljónum þegar evran fór úr 80 í 117.

Ekki allir eru að spekúlera með peninga sem verða til úr engu og verða að engu eins og sumir hlutabréfaeigendur tala um að gera.  Sumir unnu í tímavinnu fyrir peningunum og þeirra tap var raunverulegt.  Því ættu þeir ekki að vera þungorðir?

[Óskar Þorkelsson, 27.3.2008 kl. 18:18]

flottur pistill að vanda.  Inn með Euro, út með krónuna.. gjaldmiðilinn en ekki verslunina :)

[Þorsteinn Sverrisson, 27.3.2008 kl. 21:35]

Hvers vegna er ekki bara til einn gjaldmiðill í heiminum?  Er þetta ekki bara mælieining eins og metri og kíló? 

Er Íslenska krónan að sveiflast meira en aðrir gjaldmiðlar hafa gert? Meira að segja evran, pundið, dollarinn og yenið hafa stundum hreyfst um tugi prósenta á stuttum tíma. En gengissveiflur hvar sem er koma alltaf með ósanngjörnum hætti við fyrirtæki og einstaklinga. 

[Árni Árnason (IP-tala skráð) 27.3.2008 kl. 21:49]

Vel mælt. Takk fyrir frábært blogg.

Ef Seðlabankinn getur ekki lækkað vexti í niðursveiflu þá þýðir það aðeins eitt, vextir munu bara hækka og hækka. Þegar vextirnir verða komnir upp í 25% þá mun Davíð Oddsson fara fyrst að efast um gildi krónunnar. Eða ekki.

En Seðlabankinn mun ekki lækka vexti því markmið hans eru fyrst og fremst verðbólgumarkmið. Seðlabankinn er í krísu því verðbólguþrýstingur og kreppa skellir á hagkerfinu samtímis.

Við munum sjá Íslendinga gerast landflótta, sérstaklega ungt fólk. Atvinnuleysi mun aukast hröðum skrefum og fyrirtæki munu gefa upp laupana vegna gífurlegs fjármagnskostnaðar. Erlendir aðilar munu hætta að lána yfirskuldsetnum Íslendingum fjármagn. Krónan hefur misst trúverðugleika sinn og mun því ekki styrkjast í samræmi við vaxtastigið. Það er hætta á að kaupmáttaraukning síðustu ára muni þurrkast út. Það er nú þegar byrjað að saxa á kaupmáttinn okkar.

[Kári Harðarson, 27.3.2008 kl. 22:06]

Sigurður,

Ég er ekki viss um að dollarinn sé "alvöru gjaldmiðill" öllu lengur.  Bandaríkjamenn hafa geymt sparnað annara þjóða í mörg ár en margt bendir til þess að þeir hafi stolist í þann sparnað sem þeim var treyst fyrir og að þeir muni reynast  innistæðulitlir ef aðrar þjóðir vilja taka út peningana sína, þ.e. selja dollara til að kaupa aðra gjaldmiðla eins og t.d. Evru.

Margir erlendis horfa á Ísland með óhug því það sem er að gerast á Íslandi núna gæti farið að gerast í Bandaríkjunum.

Sjáið annars myndina "Money as Debt" á YouTube (47 mínútur).

[Kári Harðarson, 27.3.2008 kl. 22:19]

Þorsteinn, þú vitnar í læriföður þinn: 

"Öðru máli gegnir um viðskiptahalla sem kominn er til vegna þess að útlendingar eru fúsir að lána íslenskum einkafyrirtækjum. Verði hinn innlendi skuldunautur ekki gjaldfær, þá er það fyrst og fremst vandamál hins erlenda lánardrottins, sem tekið hefur á sig áhættu í íslensku atvinnulífi með slíkum lánveitingum. Raunar má segja að erlend skuldasöfnun einkafyrirtækja sé fyrst og fremst merki um góða trú útlendra fjárfesta á íslensku efnahagslífi og ætti mikill viðskiptahalli af þessum toga því að vera merki um styrka stöðu krónunnar.

Jafnframt er ljóst að með erlendum lántökum eru einkafyrirtæki að flytja út áhættu, sem almennt leiðir til meiri stöðugleika og minni hættu á verðbólgu. Flestir hagfræðingar eru sammála um að viðskiptahalli og erlendar skuldir af þessu tagi séu ekki áhyggjuefni, aðalatriðið að fyrirtækin noti hið erlenda lánstraust til uppbyggilegra hluta."

Ef þetta er rétt þá ættu fyrirtæki að fara á hausin og fjárfestar að tapa fé sínu í fyrirtækinu en gjaldmiðill okkar ætti ekki að haggast.    Frelsi eins manns til að gera það sem hann vill (þ.á.m. að taka áhættu) ætti að enda þar sem mitt frelsi byrjar...

Þetta er sennilega rétt hjá honum ef fyrirtækin eru fjárhagslega einangruð frá ríkinu.   Hér er þetta samtvinnað.    Ég held að skýringin sé sú að íslenska ríkið var að ábyrgjast getu bankanna til að endurgreiða erlend lán og því fengu bankarnir hagstæð lán frá útlöndum.  Eftir því sem bankarnir fengu meira lánað minnkaði traust útlendinga á íslenska ríkinu og um leið á gjaldmiðli þess.   Þegar fyrirtæki reynist innistæðulítið falla hlutabréf þess, í þessu tilfelli er það krónan okkar allra.

[Jökull (IP-tala skráð) 28.3.2008 kl. 00:49]

Er það þá bönkunum að kenna að krónan fór niður vegna þess að það eru þeir sem bjuggu til allan peninginn með því að lána öllum fyrir nýju og betra húsnæði? (Mér var kennt að verðbólga væri Seðlabankanum að kenna.)

Hvert er lánshlutfallið í íslenska bankakerfinu?

[Kári Harðarson, 28.3.2008 kl. 08:07]

Jökull,

Ég er sammála þér, bankarnir bjuggu til pening í stað þess að skapa verðmæti.  Það er ávísun á verðbólgu.

Þegar nýju lánin urðu aðgengileg jafngilti það því að prentaðir hefðu verið peningar, því lánin juku ekki verðmæti þess sem var til í landinu :  Ef maður situr skipreika á eyðieyju með þetta klassíska kókostré, þegar peningataska með milljón kall skolar upp á ströndina, hvers virði er tréið þá?   Ég býst við að það megi verðleggja það á milljón í þessu litla hagkerfi mannsins.

Þannig urðu húsin í landinu okkar skyndilega þess virði sem fólk var tilbúið að fá lánað fyrir þeim, gífurleg verðbólga, en falin þangað til bankarnir fóru að borga upp lánin sem þeir tóku erlendis.  Fyrr eða síðar þarf að stunda einhver vöruskipti, til þess eru gjaldmiðlar.

[Kári Harðarson, 28.3.2008 kl. 10:38]

Þorsteinn, það er góð spurning.  Hvers vegna ekki einn alheims gjaldmiðil?  Skoðun á undirstöðum hagkerfa endar ekki í bókfærsluttíma heldur í heimspekideild.  Maður þarf að spyrja sig, hvað eru verðmæti?  Þegar allt kemur til alls þá eru gjaldmiðlar ávísanir á verðmæti, ekki verðmætin sjálf. 

Svo er næsta spurning, hver fær leyfi til að prenta peninga og ákveður þannig hvað hlutirnir kosta?  (Í gamla daga var það ríkið, núna er það 5% ríkið og 95% bankarnir eins og Ísland er rekið).

Ef alheimsbanki fengi leyfi til að stjórna prentun seðla um allan heim ætti alheimsgjaldmiðill að geta gengið, býst ég við.  Vandinn er bara að leyfi til að prenta peninga jafngildir gífurlegum völdum og ríkir/valdamiklir menn í hverju landi afsala sér þeim ekki svo glatt.  Spurðu bara Davíð og bankana á Íslandi sem eru orðnir vanir því að mega innheimta vexti af peningum sem þeir lána án þess að hafa átt þá til að byrja með.

[Gullvagninn (IP-tala skráð) 28.3.2008 kl. 10:49]

Einfaldasta leiðin fyrir okkur er að auka bindiskyldu bankanna, í skrefum, upp í amk 50%, jafnvel nálgast 100%, og ekki bara um mánaðarmót, heldur alltaf.  Sem sé, nánast ekki hægt að lána gerfipeninga.

Að ganga í sovét báknið sem menn kalla evrópusambandið er alger firra... það er nógu erfitt að reyna að halda okkar eigin stjórnmálamönnum í einhverju nágrenni við heiðarleika, hvað þá þessu brjálaða, ómanneskjulega skriffinnsku bákni.

[Brjánn Guðjónsson, 28.3.2008 kl. 13:46]

vel orðað Kári

[umhugsun (IP-tala skráð) 28.3.2008 kl. 14:25]

Sælir herramenn,

Hér er fín mynd til þess að kúra sér fyrir framan með popp og kók á föstudagskvöldi og hugleiða. http://www.zeitgeistmovie.com/main.htm

Við getum síðan velt fyrir okkur, "þangað til að kýrnar koma heim" (eins og kaninn segir), hvort við höfum eitthvað vald yfir þessari blessuðu krónu sem sumir elska svo heitt.

Þessa lausafjárkreppu er hægt að laga á 2 vikum ef það er einhver vilji til þess. Ég held bara hreinlega að það sé málið. Viljinn er ekki til staðar því það er fullt af fólki að mokgræða á þessu ástandi.

Kv,

Umhugsun.

[Jón Ragnarsson, 28.3.2008 kl. 16:27]

Umhugsun, nú er ég forvitinn... hvernig myndirðu lagfæra þetta?

Svo er spurning, á að vera hægt að kaupa og selja tól eins og gjaldeyri eins og hverja aðra hrávöru? 

[Kári Harðarson, 28.3.2008 kl. 16:42]

Sæll Jón,

Ég held að undirrót vandans sé að bankarnir mega prenta peninga í dag.  Í gamla daga mátti bara ríkið prenta peninga, aðrir sem reyndu það fóru í fangelsi og voru kallaðir peningafalsarar.

Ef ríkið ákveður að prenta krónur verður verðbólga og gengið fellur, en það er þá að minnsta kosti meðvituð ákvörðun stjórnvalda að gera það.  Það má líta á peningaprentunina sem skatt á allla landsmenn til að fjármagna eitthvað sem ríkið ætlar væntanlega að gera með nýprentuðu seðlunum.

Í dag eru það bankaeigendur sem heita því fallega nafni "markaðsöfl" í nýkapítalismanum sem geta prentað peninga með því að lána meiri peninga en þeir eiga inni í bankahvelfingunni.  Ég yrði fljótt ríkur ef ég gæti það.  Peningarnir sem þeir eru að lána án þess að eiga valda verðbólgunni.

Ég myndi stórauka bindiskylduna. 

Hitt vandamálið er að ríkið hefur ábyrgst erlendar lántökur bankanna lengur en góðu hófi gegnir.  Það virðist vera sama hvað seðlabankinn stígur fast á bremsuna, bankarnir geta alltaf fundið nýja hálfvita sem taka lán á hærri og hærri vöxtum þótt þeir muni verða skuldugir til æviloka.  Þegar útlendingar hætta að trúa að þetta fólk geti endurgreitt lánin byrja þeir að selja krónurnar sínar og kaupa evrur, krónan fellur.

Ég sé ekki patent lausn á þeim parti.  Íslendingar sjálfir hafa fengið lánað um efni fram, það virðist vera þjóðarsálin.

[umhugsun (IP-tala skráð) 28.3.2008 kl. 19:12]

Sæll Jón,

Þetta snýst svoldið um það að draga lærdóm af sögunni og heimfæra fyrri lausnir yfir á nútíman. Hvað gerðu menn í Bandaríkjunum 1907 þegar "panikið mikla" átti sér stað í BNA? þegar fólk þursti út í banka til þess að taka út innistæður sínar vegna þess að sögusagna um það að bankarnir væru að fara á hausinn. Í þannig ástandi þá versnar kreppan. Það sem þarf að gera hérna er það að spýta í lófana í stað þess að pakka í vörn eins og Davíð er að boða. það þarf að sjá til þess að fyrirtækin hér og einstaklingar hafi svigrúm til þess að halda viðskiptum gangandi.

Það versta sem við getum gert í stöðunni eins og hún er núna er það að sitja eins og ormar á gulli líkt og bankarnir eru að gera. Við verðum að sjá til þess að peningar séu í umferð og að viðskipti séu stöðug. Það sem er að gerast á fasteignamarkaðnum er í raun tilræði við efnahagslífið. Þ.e. ef bankarnir halda því áfram að vera svona stífir á útlán, þá er hætt við því að "panik" ástand skapist og fólk missir trú á bönkunum eins og gerðist hjá Norðern Rock bankanum á Englandi.

Vextir þurfa að lækka og viðskipti með allar vörur þurfa að fara á fullt skrið, hvaða nafni sem þær nefnast.

Ég bendi á John Meynard Keynes og þá merku bók hans: Magnum opus, The general Theory of Employment, Interest and Money. það ætti einhver að taka sig ti l og lesa hana fyrir Davíð, Geir og Árna vini mína. Fyrir þá sem ekki þekkja Keynes, þá er þetta maðurinn sem svo til einn síns liðs fann lausnina á "kreppunni miklu" sem byrjaði með fjármálahruninu 1929. það er margt líkt með ástandinu í dag með "undirmálslána" lánunum og margin lánunum sem skyndilega voru innkölluð í stórum stíl árið 1929.

Hinni spurningunni hjá þér svara ég þannig: Já ég tel rétt og í lagi að kaupa og selja gjaldeyri. Mér finnst reyndar ekki eðlilegt að hafa svo veikan gjaldmiðil sem Íslenska krónan er, algjörlega fljótandi. Ef ekki á að taka hér upp evru og ganga í Evrópu sambandið þá ættum við a.m.k. að taka upp fastgengisstefnu með flökt mörkum upp á c.a. 10% í mesta lagi, með bindingu við evru eins og danir hafa gert. það gæti verið málamiðlunar lausn. þá höldum við Seðlabankanum og krónunni og nokkurri sérstöðu í samræmi við okkar landsmarkað en á móti þá verjum við okkur fyrir spákaupmönnum sem vilja koma á brunaútsölu Íslands.

Kv,

Umhugsun.

[Sigurjón, 30.3.2008 kl. 02:57]

Þetta er umhugsunarvert hjá þér Kári og umhugsun.

Ég hélt að inntakið í kenningum Keynes væri það að ríkið ætti að halda að sér höndum í uppgripum og góðæri, en framkvæma þeim mun meira í kreppu.

Við getum ekki tekið upp Evruna eins og að drekka vatn.  Við þurfum að uppfylla skilyrði Maastricht-sáttmálans, sem m.a. kveður á um það að verðbólga má ekki fara yfir ákveðin prósent og svo framvegis.  Við uppfyllum ekki þau skilyrði nú og ekki fyrr en við tökum til í garðinum okkar.  Þegar því er lokið, er björninn unninn og ekki lengur þörf á Evruupptöku. 

[Óskar Þorkelsson, 30.3.2008 kl. 10:54]

quote : Við uppfyllum ekki þau skilyrði nú og ekki fyrr en við tökum til í garðinum okkar.  Þegar því er lokið, er björninn unninn og ekki lengur þörf á Evruupptöku. 

Umm.. það er svona tal sem kemur í veg fyrir framfarir.. förum bara aftur í gamla farið og rússibanin hækkar flugið fyrir næsta fall sem verður innan nokkura ára.

[Kári Harðarson, 31.3.2008 kl. 10:30]

Sæll Sigurjón,

Þetta er svolítið eins og að segja:  Þú getur ekki kvænst fyrr en þú kannt að halda heimili og ef þú kannt það þarftu ekki eiginkonu.  Ég held að við gætum vel haft gott af smá aðstoð við að halda heimili.

Við þá sem hafa áhyggjur af því að  glata sjálfstæðinu segi ég:  Við glötuðum því þegar bankarnir urðu öflugri en íslenska ríkisstjórnin.

Kemur tími þjóðríkisins aftur?  Ég  veit það ekki...